Seksclubs en andere ruimtes waar sekswerkers hun beroep uitoefenen zijn gesloten. Omdat steun van de overheid uitblijft, worden ze nu gedwongen onveilige plekken op te zoeken om toch geld te verdienen.
Sammy* werkt als sekswerker, en ondanks dat er een pandemie aan de gang is en ze eigenlijk pas vanaf 1 september weer aan de slag mag, werkt ze toch door. Niet in de seksclubs waar ze normaal gesproken werkt – die zijn allemaal dicht –, maar als escort, bij klanten thuis. Ze is niet de enige: ondanks het verbod van de overheid, zijn er veel sekswerkers die doorwerken, en niet zonder risico. Als ze worden betrapt, kunnen ze een boete krijgen van zo’n 4.000 euro – om nog maar te zwijgen over het mogelijk verspreiden van het coronavirus.
Is het zo lastig voor sekswerkers om hun werk even neer te leggen? Om een antwoord op die vraag te krijgen, sprak VICE met Marjan Weijers, jurist en lid van SekswerkExpertise, een netwerk van ruim 45 (ex-)sekswerkers, hulp- en dienstverleners, academici, onderzoekers en juristen. Weijers: “We zijn met SekswerkExpertise bezig met een enquête onder sekswerkers over de toegang tot noodhulp. Wat daar tot nu toe uit blijkt, is dat het grootste deel van de sekswerkers buiten de noodhulp valt waar andere zzp’ers recht op hebben. Voor sommigen kan dit betekenen dat ze wel door moeten werken, omdat ze anders geen eten kunnen kopen of de huur kunnen betalen.”
De regering heeft aan het begin van de pandemie een noodpakket opgetuigd voor zowel bedrijven als zelfstandigen. Voor die laatste groep is er de TOZO-regeling. Dat is een regeling waarbij je overheidssteun krijgt onder bepaalde voorwaarden. Je moet ingeschreven zijn bij de kvk, de nodige vergunningen hebben voor je bedrijf en minimaal 23,5 uur per week aan je bedrijf besteden. In de praktijk betekent dit dat de enige groep sekswerkers die hier aanspraak op kan maken, vrouwen zijn die achter de ramen werken. “Maar dit is een kleine groep, omdat er elk jaar meer raambordelen gesloten worden,” legt Weijers uit.
“Sekswerkers betalen vaak meer huur, omdat huurbazen bijna nooit sekswerkers willen als huurders”
Het gros van de Nederlandse sekswerkers werkt in clubs, privéhuizen of voor escortbedrijven, waar de TOZO-regeling niet geldt. Daar is de ‘opting-in-regeling’ van kracht, een door de overheid opgelegde regeling. “Deze regeling wordt nu gebruikt om sekswerkers uit te sluiten van noodsteun,” zegt Weijers. Dat zit zo: opting-in is een overeenkomst tussen de exploitant en de belastingdienst, waarbij de exploitant de inkomstenbelasting en btw int van de sekswerker en dat aan de belastingdienst betaalt. De sekswerker behoudt haar zelfstandigheid en wordt geen officiële medewerker van de club. Het is een soort fictief dienstverband, zonder de sociale zekerheid van een baan.
In principe zijn de sekswerkers die in zo’n club werken dus zzp’ers, maar hoeven ze zich niet in te schrijven bij de kvk, omdat de club belasting betaalt. Volgens Weijers gaat het om een paar duizend sekswerkers. “Omdat ze geen werknemer zijn, hebben de clubs ook geen recht op de NOW-regeling voor bedrijven, zodat ze de sekswerkers door kunnen betalen,” zegt Weijers.
Sammy maakt geen aanspraak op een van de steunpakketten. Blijven werken was voor haar daarom de enige optie. “De clubs en privéhuizen waar ik normaal gesproken werk, zijn dicht,” vertelt ze. “Ik wilde solliciteren voor ander werk, maar ik kon pas over twee maanden op gesprek komen. Ik moest die periode overbruggen. Ander werk zoeken is moeilijk. Als je al 17 jaar in de seksindustrie werkt, word je niet snel aangenomen voor ander werk.” Sammy vertelt dat ze moeite kreeg met haar huur betalen. “Sekswerkers betalen vaak meer huur, omdat huurbazen bijna nooit sekswerkers willen als huurders. Ik moest dus mijn kamer van 1500 euro proberen te betalen, terwijl ik geen inkomen had.” Sammy vroeg uitstel aan haar huurbaas, maar wist dat ze vroeg of laat met een oplossing moest komen. Daarom besloot ze om alsnog verder te werken als sekswerker, maar dan als escort.
Sekswerkers die onder de opting-in werken, worden door de overheid verwezen naar de gewone bijstand – iets wat volgens Weijers geen oplossing is. Bij de TOZO-regeling kan je een voorschot krijgen, wordt er snel gehandeld en wordt er niet gekeken naar inkomsten van een eventuele partner of je vermogen. Als je bijstand aanvraagt, is de minimale beslisperiode twee maanden. Daarbij moet je die bijstand ook terugbetalen als je uiteindelijk toch iets verdient. Ook wordt er gekeken naar het inkomen van een eventuele partner en je spaargeld: als je meer dan 6.000 euro op je rekening hebt, kom je niet in aanmerking. “Wij horen verhalen van vrouwen die jarenlang gespaard hebben om hun kind naar de universiteit te kunnen sturen, maar nu door die spaarrekening geen overheidssteun krijgen. Zij moeten nu dat geld uitgeven aan voedsel en onderdak, terwijl ze altijd hun belastingen hebben betaald.” Bovendien is het juist voor sekswerkers problematisch dat ze voor de bijstand eerst hun reserves op moeten eten. Dat is natuurlijk voor niemand leuk, maar sekswerkers hebben deze reserves veel harder nodig door uitsluiting van andere financiële diensten, zoals een zakelijke rekening, een lening of een hypotheek. Wanneer je jezelf niet kunt verzekeren is een spaarpot de enige oplossing. Een andere ondernemer kan na de pandemie weer aan de slag en valt dan in geval van nood terug op de eigen verzekering. Sekswerkers kunnen dat niet.
Ook de thuiswerkende sekswerkers kunnen niet rekenen op overheidssteun. “Veel sekswerkers beslissen vanuit huis te werken, omdat de vergunde werkplekken wegvallen of omdat ze belang hechten aan hun zelfstandigheid en niet de helft van hun inkomsten aan een exploitant willen afstaan. Maar gemeenten geven geen vergunningen aan thuiswerkers. Zij zijn per definitie onvergund, en vallen dus ook buiten de noodsteun,” legt Weijers uit. Ze vertelt dat een deel van de zelfstandige sekswerkers wel ingeschreven is bij de kvk onder ‘overige dienstverlening’, samen met bijvoorbeeld de hondenuitlaters en tatoeëerders. Zij betalen dus ook gewoon belasting, maar als ze noodsteun aanvragen, zijn zij bang dat bij de gemeente bekend wordt dat ze thuiswerk doen. Dan krijgen ze nu misschien wat geld, maar zijn ze na de pandemie hun werk kwijt en lopen ze het risico op boetes of om hun huis uit te worden gezet.
Een groep die er echter het meest belabberd vanaf komt, zijn de sekswerkers zonder verblijfsvergunning en EU-migranten. Hoewel volgens het onderzoek van SekswerkExpertise de helft van de EU-sekswerkers naar huis is gegaan, is er nog steeds een groep die niet naar huis kan, omdat de grens gesloten is of omdat ze het geld er niet voor hebben. Deze mensen zitten nu vast in Nederland, zonder geld en vaak ook zonder vaste woonplek. “Als je geen vaste woonplek hebt, voldoe je ook niet aan de TOZO-voorwaarden. Als je gewone bijstand aanvraagt, kan dat ten koste gaan van je verblijfsrecht,” zegt Weijers. En ongedocumenteerde sekswerkers hebben al helemaal nergens recht op. Het is een absurde situatie: de enige groep die niet kan rekenen op overheidssteun, is ook de laatste groep die nu terug aan het werk mag.
Gevaarlijke situaties bij privé werk
Sammy denkt ook dat het kan leiden tot gevaarlijke situaties. “Als je privé werkt, weet je niet met welke klanten je te maken krijgt. Als je wanhopig bent om een klant te vinden, kijk je ook minder kritisch naar wie je aanneemt of waar je afspreekt,” zegt ze. “In het begin mocht ik bij een vriend klanten ontvangen, maar ik heb ook al afgesproken in de kelder van een klant.” Sammy legt uit dat collega’s van haar nu ‘cardates’ hebben waarbij ze in de auto stappen met een wildvreemde. “Het gebeurt wel dat de klant dan blijft pushen om seks te hebben zonder condoom en als je dat weigert, worden ze agressief. De politie bellen durven we nu sowieso niet, omdat we bang zijn om een boete te krijgen.”
Volgens Weijers hoeft het allemaal niet zo ingewikkeld te zijn. “In Caribisch Nederland hebben ze besloten om overheidssteun te regelen voor iedereen – ook voor sekswerkers die in clubs werken en geen kvk-inschrijving hebben. Zo kan het dus ook.” Maar als het zo makkelijk op te lossen is, waarom wordt er dan niet ingegrepen? Weijers denkt dat dat te maken heeft met het stigma dat er kleeft aan sekswerkers. “Ze worden gezien als onhygiënisch en als grote verspreiders van ziektes, terwijl dit juist bij uitstek een beroepsgroep is die weet hoe ze veilig moeten werken. Ook worden ze gezien als onbetrouwbaar: andere contactberoepen mogen wel werken, maar de overheid gaat ervan uit dat sekswerkers zich niet aan de maatregelen zullen houden. Daarnaast hebben veel mensen het idee dat sekswerkers allemaal slachtoffers zijn en dat ze maar beter kunnen stoppen met het werk dat ze doen. Ze geven geen noodsteun, maar sommige christelijke partijen pleiten er wel voor om nu veel geld te pompen in uitstap-projecten. In de ogen van sommige politieke partijen is de enige goede sekswerker een ex-sekswerker.”
Sammy denkt dat deze periode niet alleen financiële, maar ook psychische gevolgen heeft voor sekswerkers. “Een collega heeft uit wanhoop haar polsen doorgesneden en een andere vriendin van me, die alles geprobeerd heeft om steun te krijgen maar nu zware financiële problemen heeft, wilde haar leven beëindigen met een overdosis. Gelukkig zijn ze allebei op tijd gered. Ikzelf heb ook een maand geworsteld met depressieve gevoelens. Los van het financiële gat was de seksindustrie mijn leven.”
* Sammy’s naam is gefingeerd. De echte naam is bekend bij de redactie.
Bron: Vicce.com