Met het voornemen in Amsterdam een erotisch centrum te bouwen, vergeet de gemeente kritisch naar haar eigen verleden te kijken, stelt historicus Wouter Maas. Deze opinie van Parool.nl wilden we graag met je delen.
In Het Parool van 24 februari maande Olav Ulrich burgemeester Femke Halsema tot de snelle realisatie van een erotisch centrum ‘elders in Amsterdam’. Dit laatste betekent ‘niet op de Wallen’ en kan algemener worden geformuleerd als ‘niet in mijn buurt’. Tegen de tijd dat de discussie gevoerd wordt waar dat centrum dan moet komen, zullen we dit ongetwijfeld vaker gaan horen.
Het voornemen prostitutie te reguleren – deze keer in de vorm van een erotisch centrum – is allesbehalve origineel. Kopzorgen over de prostitutie in Amsterdam zijn ongeveer even oud als de stad zelf. Het kiezen tussen reguleren en gedogen is daarbij onderhevig aan de willekeur van het morele kompas dat geldt in een bepaalde tijd. In onze tijd wijst het waarschijnlijk richting preutsheid.
Boetes
Een behoorlijk pragmatische houding was er in de vijftiende eeuw, toen prostitutie werd toegestaan. Dit moest dan wel gebeuren in bordelen van dienaren van de schout. Na de alteratie in 1578 werd prostitutie illegaal, tot 1809. Wel was er sprake van compensatie – niet voor prostituees maar voor die dienaren van de schout. Natuurlijk was hier de kous niet mee af, prostitutie is nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met havensteden. Het is niet voor niets dat het Schipperskwartier in Antwerpen van oudsher de rosse buurt van die stad is.
Een zekere achttiende-eeuwse bepaling was een hoge boete op het betrapt worden in het bed van een prostituee, de vloer bood vaak uitkomst. Eind negentiende eeuw zou een voorgenomen tippelverbod het buitenshuis bewegen van het overgrote deel van de vrouwelijke bevolking van Amsterdam vrijwel onmogelijk hebben gemaakt.
De in 1996 in gebruik genomen tippelzone op de Theemsweg werd in 2003 alweer gesloten. Het punt hier is niet dat niets doen automatisch het beste idee is. Het argument is meer dat er goed moet worden nagedacht over hoe dit te doen. Want werkt zo’n erotisch centrum wel?
Geen garantie
Het idee dat sekswerkers meer zouden verdienen in een groot centrum dan op de Wallen is niet meer dan dat: een idee. Niets biedt garantie dat verandering van locatie lucratief zal zijn. Ook stelt de gemeente Amsterdam dat toerisme een negatief effect heeft gehad op het welzijn van sekswerkers. Dit is door een groep toeristen ongetwijfeld zo, maar wie zegt dat er in een erotisch centrum geen sprake van zal zijn dat ‘zij worden bekeken als een attractie, dikwijls uitgelachen en uitgescholden en tegen hun zin gefotografeerd’ zoals de gemeente het zelf verwoordt? En in hoeverre kunnen we de gemeente zien als pooier in deze, als initiatiefnemer en ongetwijfeld opzichter.
En dan de bewoners van de Wallen. Ulrich stelt dat het een woonbuurt is, geen uitgaansbuurt. Het scheiden van functies zoals wonen, werken en recreatie blijkt in wijken de leefbaarheid niet te bevorderen. Daarbij, op de Wallen zijn er al sinds de vijftiende eeuw vrouwen ‘in het leven’. Een ononderbroken traditie tot nu. De buurt is dus al ruim een half millennium meer dan alleen woonbuurt. Is het sluiten van de ramen in de rosse buurt dan niet simpelweg geschiedvervalsing?
Zorgen
Ik begrijp de zorgen van de gemeente en dat de buurtbewoners het niet altijd even makkelijk vinden. Wat ik niet begrijp is dat de sekswerkers zelf amper een stem krijgen. Er wordt wel gemeld dat ze in gesprekken zijn betrokken, maar waar dat dan uit blijkt, wordt amper duidelijk. In gesprek met mensen die zelf ervaring hebben met sekswerk komt men bij het tijdschrift Vice namelijk tot een heel andere conclusie. Er zijn bij sekswerkers duidelijke zorgen om veiligheid, illegaliteit, betaalbaarheid en inkomen rondom de plannen van de gemeente.
Sekswerk hoort bij de Wallen. Natuurlijk moet er wat gedaan worden aan de overlast die door een deel van de toeristen wordt veroorzaakt, maar het probleem verplaatsen naar de periferie is geen oplossing. Bovendien biedt deze verplaatsing geen garantie op welk vlak dan ook voor prostituees. Bij het zoeken naar een oplossing lijkt mij de dialoog zeer belangrijk. Praat mét sekswerkers, niet over ze.